10-11 Haziran 2016’da, geleceğe yönelik ortak bir endişesi olan 700’den fazla peyzaj mimarı, Philadelphia’daki Pennsylvania Üniversitesi’nde Peyzaj Mimarlığı Vakfı (LAF) tarafından bir araya getirildi. Yine LAF tarafından 1966 yılında yayınlanan “Declaration of Concern” metninden esinlenen bildirge, temel olarak 21. yüzyıl koşulları göz önüne alınarak mesleğe yeni bir vizyon getirmeyi amaçlıyor. Bu birliktelik sonucu ortaya çıkan değerler, tartışmalar ve fikirler, tüm dünyadaki tasarımcılar için çağdaş bir manifesto olan Yeni Peyzaj Bildirgesi’ni oluşturmak için sentezleniyor.
Görseller © lafoundation.org
Yeni peyzaj deklarasyonu (2016)’nda meslek disiplininin önündeki acil mesele; iklim değişikliğine adapte olma, etkilerini ve nedenlerini azaltma yolunda bölge peyzajları bağlamında yaşamı yeniden kurgulamaktır. Bunu yaparken birbirinden farklı gibi görülen sanat, eşitlik, demokrasi, sürdürülebilirlik ve resilient (dirençli ve esnek) toplum olmayı entegre etmek durumundadır (Kaplan, 2017). Bu bağlamda bildirge, küresel iklim krizi gibi bir değişikliğin ekseninde, diğer çevresel ve toplumsal krizlere de dikkat çekmiş ve bu bağlamda dünyadaki tüm peyzaj mimarlarını iş birliğine davet etmiştir:
“Sizi peyzaj mimarlığının gücünün bu eleştirel, kışkırtıcı ve ilham verici incelemesine katılmaya ve peyzaj mimarlarının yeteneklerine ve hizmetlerine çok ihtiyaç duyulan bu kritik zamanda, harekete geçme çağrısını cevaplamak için çalışan tutkulu topluluğa katılmaya davet ediyoruz.”
LAF; bildirgenin ardından internet sitesini tamamen bu konu üzerine yeniden tasarlamış ve konularını bu eksende genişletmiştir:
“İklim değişikliği, hızlı kentleşme, türlerin yok olması ve eşitsizlik, sürdürülebilir peyzaj çözümlerine olan ihtiyacı her zamankinden daha fazla hale getirmektedir.”
LAF internet sitesi üzerinden manifesto ile ilgili son derece kapsamlı metinlere, videolara ve bildirgenin tam metin hali olan kitaba kolaylıkla ulaşabilirsiniz.
Görseller ©lafoundation.org
Yeni Peyzaj Bildirgesi
BU BİR EYLEM ÇAĞRISIDIR…
Sınırların ve duvarların ötesinde, kent merkezlerinden kalan son vahşi doğaya kadar, insanlığın ortak zemini peyzajın kendisidir. Besin, su, oksijen – bizi koruyan her şey peyzajdan gelir ve ona geri döner. Kendi peyzajımıza yaptığımız şeyi nihayetinde kendimize yaparız. Bu ortak zemini tasarlamakla görevli meslek; peyzaj mimarlığıdır.
Doğayı bir bedeli olmaksızın istismar edebileceğimize -yanlışlıkla- inanılan yüzyılların ardından bugün; yükselen denizler, kaynakların tükenmesi, çölleşme ve türlerin benzeri görülmemiş oranda yok oluşu ile ortaya çıkan ekstrem bir iklim değişikliği çağına girdik.
Tüketim, kentleşme ve eşitsizliği hızlandıran küresel fenomenlere karşı bu etkiler; başlangıçta yeterli imkana sahip olmayan kitleleri orantısız bir şekilde etkiler ve en sonunda her yerde herkesi etkileyecektir.
Aynı zamanda, gelecek için derin bir umut vardır. Yeryüzü sisteminin gerçek karmaşıklığını ve bütüncül doğasını anlamaya başladığımızda ve insanlığın yeryüzündeki rolünü istikrar ve üretkenliğinin ayrılmaz bir parçası olarak görmeye başladığımızda; topluma doğanın yapıcı bir parçası olarak yeni bir kimlik oluşturabiliriz.
Acil olarak üstünden gelmemiz gereken temel zorluk; toplumlarımızı ve çevresini, iklim değişikliğinin temel nedenlerini azaltacak ve ona adapte olmalarını ve sağlayacak biyo-bölgesel peyzajlar bağlamında yeniden tasarlamaktır. Tasarımcılar hem çevresel hem de kültürel sistemlerde ustalaşırken, peyzaj mimarları, karmaşık sosyal ve ekolojik sorunları ele almak için ilgili meslekleri yeni ittifaklarda bir araya getirecek bir pozisyondadır. Peyzaj mimarları; birbirinden farklı ve sıklıkla rekabet halinde olan etkileri; eşitlik, sürdürülebilirlik, dayanıklılık ve demokrasi gibi ideallere sanatsal/estetik bir fiziki form ve entegre işlev verebilmek adına bir araya getirirler.
Peyzaj mimarları olarak, tüm türler ve insanlar için daha yüksek bir sosyal ve ekolojik adalet amacına hizmet eden yerler oluşturmaya söz veriyoruz. En çok ihtiyacımız olan doğal çevreyle ve birbirimizle iletişimi besleyen yerler yaratmaya söz veriyoruz. Tüm toplulukların sağlığına ve refahına hizmet etmeye söz veriyoruz.
Verdiğimiz bu sözleri yerine getirebilmek için, bir meslek olarak küresel kapasitemizi güçlendirmek ve çeşitlendirmek adına çalışacağız. Saflarımızda cesur ve kapsayıcı bir liderlik, savunuculuk ve aktivizm kültürü geliştirmek için çalışacağız. Peyzaj mimarlığının yaşamsal katkısına dair farkındalığı artırmak için çalışacağız. Araştırmayı desteklemek ve tasarım inovasyonu ve politika dönüşümü ile sonuçlanan yeni uygulamaları savunmak için çalışacağız.
Hizmetimizi temin ediyoruz. Endişemizi paylaşanlardan da sorumluluk ve eylem talep ediyoruz (Url 1).
Kaynakça:
Kaplan, A. (2017), “Peyzaj Kavramı – Meslek Disiplini – Politika” İlişkisine Eleştirel Bakış, Peyzaj Politikaları Bildiri Kitabı, s.18-27, İstanbul.
URL 1: https://www.lafoundation.org (erişim tarihi:06.06.2020)